สวนของ we!park แห่งแรก เกิดขึ้นที่ซอยข้างวัดหัวลําโพง ซึ่งมีเอกชนรายหนึ่งบริจาคให้กรุงเทพมหานคร เนื้อที่ประมาณ 1,000 ตารางเมตร นับว่าขนาดเล็กเกินกว่าจะสร้างเป็นสวนสาธารณะทั่วไปได้ แต่ข้อดีคืออยู่ใจกลางชุมชน เข้าถึงง่าย ยศพลจึงพูดคุยกับกรุงเทพมหานคร ซึ่งเป็นหนึ่งในภาคีร่วมของโครงการ เพื่อขอสร้างสวนด้วยกระบวนการแบบ we!park

พวกเขายังคงใช้วิธีการออกแบบอย่างมีส่วนร่วม ชวนชุมชนและเครือข่ายรอบๆ บริเวณนั้นมาร่วมด้วย เช่น จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย วัดหัวลำโพง โรงเรียน คอนโดมิเนียม โรงแรมที่อยู่รอบๆ เพราะเป้าหมายของ we!park ไม่ใช่แค่การทำสวน แต่คือการสร้างสังคมขึ้นมา ซึ่งแน่นอนว่าไม่ใช่งานง่ายๆ

“เราต้องปลี่ยนวิธีการทำงาน แต่เดิมเราอาจจะคุ้นชินกับการทำงานตรงไปตรงมา ออกแบบ เขียนแบบ ก่อสร้างเลย แต่พอมาใช้วิธีสร้างการมีส่วนร่วม เราต้องไปชวนนิสิตสถาปัตย์ จุฬาฯ มาทำเวิร์กชอปและช่วยกันออกแบบ ต้องใช้เวลามากขึ้น ขั้นตอนมากขึ้น งบประมาณก็ใช้มากขึ้น แต่เราเชื่อว่าวิธีนี้จะยั่งยืนกว่า”

สวนวัดหัวลำโพงรุกขนิเวศน์ เปิดให้ใช้บริการแล้วเมื่อวันที่ 23 กันยายน 2564 ที่ผ่านมาโดยออกแบบพื้นที่สำหรับคนหลากหลายกลุ่ม มีทั้งลานจัดกิจกรรมชุมชน เวทีกลางแจ้ง สนามเด็กเล่น ลานหินนวดเท้า เส้นทางวิ่งออกกำลังกาย ศาลานั่งเล่น ศาลาทำการบ้าน ศาลาออกกำลังกายพร้อมอุปกรณ์ นอกจากนี้ยังมีแปลงปลูกผักสวนครัวเพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้การเกษตรในเมือง ทั้งหมดอัดแน่นอยู่ในพื้นที่เล็กๆ ขนาดไม่ถึง 1 ไร่ โดยทางชุมชนขออาสาดูแลพื้นที่ร่วมกับกรุงเทพมหานคร

ทีมงานยังทดลองเปิดระดมทุนออนไลน์ เพื่อให้คนที่สนใจเข้ามาช่วยสมทบทุนค่าของเล่นของใช้ในพื้นที่อีกด้วย นับเป็นการสร้างสวนสาธารณะรูปแบบใหม่ที่ไม่เคยเกิดขึ้นในเมืองไทย

สวนอีกแห่งที่ผ่านกระบวนการแบบเดียวกัน และเปิดให้ใช้แล้วคือ สวนชุมชนโชฎึก ริมคลองผดุงกรุงเกษม ซึ่งเดิมเป็นพื้นที่จอดรถและที่วางของระเกะระกะ we!park จึงเข้าไปร่วมงานกับกลุ่มสถาปนิกปั้นเมืองซึ่งอยู่ในตลาดน้อย และชวนนิตยสาร art4d ที่มีเครือข่ายสถาปนิกเข้ามาด้วย โดยมีบริษัทปูนซีเมนต์ไทยมาช่วยสนับสนุนงบประมาณในการก่อสร้างและจัดกิจกรรม

สวนริมคลองแห่งนี้ถึงจะมีพื้นที่แค่ 460 ตารางเมตร แต่ก็ตอบโจทย์ความต้องการครบครัน มีทั้งสนามเด็กเล่นที่โดดเด่นด้วยสไลเดอร์รูปโค้ง เครื่องออกกำลังกาย ที่นั่งพัก แปลงปลูกผักสวนครัว จึงมีชาวชุมชนทั้งเด็กและผู้ใหญ่มาใช้บริการอย่างคึกคักในช่วงเย็นของทุกวัน

นอกจากทั้ง 2 สวนที่เปิดใช้งานแล้ว we!park กำลังทำงานกับอีก 3 พื้นที่ในกรุงเทพฯ ได้แก่ สวนป่าเอกมัย บริเวณท้ายซอยเอกมัย ซึ่งเป็นพื้นที่ที่เหลือจากการทำสะพานข้ามคลองแสนแสบ, สวนสาน บริเวณคลองสาน ริมแม่น้ำเจ้าพระยา ซึ่งมีเอกชนใจดีอยากร่วมสร้างพื้นที่สีเขียวจึงอนุญาตให้ กรุงเทพมหานครใช้ที่ดิน 15 ปี และสวนอีกแห่งในย่านอ่อนนุช บริเวณหลังโครงการ T77 เป็นพื้นที่ลานกีฬาใต้ทางด่วน ซึ่งได้รับบริจาคมาจากภาคเอกชนเช่นกัน

หมายความว่า ถ้าทุกสวนสร้างเสร็จและเปิดให้ใช้บริการ เมืองหลวงแห่งนี้จะมีพื้นที่สาธารณะสีเขียวเพิ่มขึ้นถึง 5 แห่ง รวมพื้นประมาณ 15,000 ตารางเมตร กระจายอยู่รอบกรุง

ยิ่งในช่วง 2-3 ปีที่ผ่านมา มีการปรับนโยบายเก็บภาษีที่ดิน ทำให้คนที่ครอบครองพื้นที่ดินร้างแล้วไม่ได้ใช้ประโยชน์ต้องเสียภาษีอัตราก้าวหน้า นับเป็นโอกาสที่เมืองจะได้รับประโยชน์จากการเปลี่ยนที่ดินร้างเป็นพื้นที่สาธารณะสีเขียวเพิ่มมากขึ้น

ภาพในฝันของยศพลคือ กรุงเทพฯ มีสวนแบบนี้อยู่ทั่วไปตามชุมชนต่างๆ ทำให้ทุกคนเข้าถึงได้อย่างเท่าเทียม โดยไม่จำเป็นต้องเดินทางไกล หรือไปกระจุกตัวกันในสวนสาธารณะขนาดใหญ่

“ทุกวันนี้ คุณจะไปพื้นที่สีเขียวต้องนั่งรถ ต้องมีค่าใช้จ่าย คนจำนวนมากในเมืองเขาจ่ายไม่ไหว มันมีความเหลื่อมล้ำสูงมาก อย่างตอนเราทำสวนตรงหัวลำโพง คุณป้าอายุมากๆ ในชุมชนบอกว่า เดินไปสวนลุมฯ ไม่ไหวแล้ว เพราะฉะนั้นการมีสวนเล็กๆ ใกล้บ้านทำให้ทุกคนมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นได้”

นอกจากนี้หากมีวิกฤตครั้งต่อไป ก็สามารถปรับเปลี่ยนพื้นที่ส่วนกลางนำมาใช้ประโยชน์ได้ เช่นเปลี่ยนเป็นที่ปลูกผักเพื่อสร้างความมั่นคงทางอาหาร ทำให้ชุมชนพึ่งพาตนเองได้โดยไม่ต้องอิงกับทรัพยากรของภาครัฐทั้งหมด

และนี่เองคือเป้าหมายที่ we!park พยายามไปให้ถึง