ความสำเร็จที่ช่วยยับยั้งการสร้างเขื่อน อาจทำให้สืบกลายเป็นข้าราชการดาวเด่น แต่ห้วยขาแข้งทำให้เขาได้ซึมซับความจริงอันโหดร้ายของระบบราชการ

ก่อนหน้าที่สืบจะมาเป็นหัวหน้าเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง เขาเคยเดินสำรวจป่าแห่งนี้ ร่วมกับนักวิจัย จนทราบว่าห้วยขาแข้งเป็นป่าที่อุดมสมบูรณ์เพียงใด มีสัตว์กี่ชนิด อะไรที่หายากบ้าง 

ช่วงแรกที่ได้รับทาบทาม สืบปฏิเสธเพราะอยากทำงานวิชาการมากกว่า และตัวเองไม่ใช่นักจัดการ กลัวจะทำได้ไม่ดี อีกอย่างคือเขาได้ทุนไปเรียนต่อปริญญาเอกที่อังกฤษ แต่ผู้ใหญ่ก็ชักจูงอยู่หลายครั้งจนเริ่มหวั่นไหว

ในที่สุดเขาก็รับเทียบเชิญ เขาบอกคนใกล้ชิดว่า หากมีโอกาสได้ทำงานในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ก็ขอเลือกห้วยขาแข้งหรือทุ่งใหญ่นเรศวร อีกเหตุผลคือบรรดานักอนุรักษ์เชื่อว่า ห้วยขาแข้งจะดำรงความเป็นป่าสมบูรณ์ได้ต้องเป็นมรดกโลกเท่านั้น

สืบรับตำแหน่งด้วยความหวัง เขามีกำลังใจมากขึ้นหลังได้พบกับเจ้าหน้าที่พิทักษ์ป่า และหน่วยลาดตระเวนที่พร้อมจะทำงานด้วยความซื่อสัตย์และพร้อมอุทิศตน คนเหล่านี้เชื่อมั่นในตัวสืบ และสืบเองก็รักลูกน้องชุดนี้มาก

สืบพูดว่า “ผมรู้แล้วว่าผมยอมอุทิศชีวิตเพื่อห้วยขาแข้งได้ ผมมีความสุขอยู่ที่นี่ตลอดไป ผมไม่ต้องการเลื่อนตำแหน่ง งานใหญ่กว่านี้ก็ไม่เอาผมมีห้วยขาแข้งก็พอแล้ว งานนี้สำคัญสำหรับผมมาก”

ตลอดการทำงานมีปัญหาให้แก้ไม่หยุดหย่อน แต่สืบก็มั่นใจว่า “ผู้ใหญ่” สนับสนุน ทว่าเขาเข้าใจผิด ไม่ถึง 6 เดือน เขาพบว่าความพยายามทุกอย่างไร้ผล เพราะผู้บังคับบัญชาระดับสูงก็เพียงเป็นหมากตัวหนึ่งของวงจรอุบาทว์

ห้วยขาแข้งมีพื้นที่ 1.6 ล้านไร่ แต่กลับมีข้าราชการ 12 คน เจ้าพนักงานพิทักษ์ 30 คน และลูกจ้างชั่วคราว 20 คน โดยได้งบประมาณไร่ละ 80 สตางค์ต่อปี ผิดกับป่าสงวนที่ถูกบุกรุกจนเสื่อมสภาพ รัฐให้เงินฟื้นฟูไร่ละ 1,000 บาท แถมค่าจ้างพนักงานในป่าก็ตกเบิกช้าไป 5 เดือน จนสืบต้องยืมแม่มาเดือนละ 20,000 บาท เพื่อให้ลูกน้องไปใช้ก่อน

สืบยังพบอีกว่านายทหารนายตำรวจบางคนอยู่เบื้องหลังการล่าสัตว์และตัดไม้ทำลายป่า แต่ไม่มีใครทำอะไรได้ แถมยังถูกตั้งค่าหัว 6,000 บาท เขาเคยรายงานเรื่องนี้ถึงผู้ใหญ่ที่สนับสนุน แต่กลับไม่ได้รับความช่วยเหลือเลย สืบต้องต่อสู้กับผู้มีอิทธิพลมากมายเพียงลำพัง จนกลายเป็นความสิ้นหวัง เขารู้สึกถูกทรยศ หมดหวัง

สืบบอกกับ เบลินดา สจ๊วด ค็อกซ์ เพื่อนสนิทชาวอังกฤษว่า รู้สึกอับอายที่เป็นข้าราชการแต่ทำงานไม่สำเร็จ อับอายในการเป็นคนไทย เพราะปัญหาคอรัปชั่นมากเหลือเกิน

ช่วงสุดท้าย สืบกลายเป็นคนเศร้าหมอง ร่างกายซูบผอม ดูเครียด พอกลับถึงบ้านก็เก็บตัว สิ่งเดียวที่เหมือนเป็นความหวังคือการทำรายงานเพื่อเสนอองค์การยูเนสโกให้ห้วยขาแข้งและทุ่งใหญ่นเรศวรเป็นมรดกโลก

หลังเขียนเสร็จไม่กี่วัน สืบใช้ปืนพกส่วนตัวปลิดชีพตัวเอง เป็นการตะโกนครั้งสุดท้าย แม้เขาจะไม่ได้อยู่รับฟังว่าสิ่งที่เกิดขึ้นต่อไปจะเป็นอย่างไรก็ตาม..